แก่ขึ้นอีกปี เกษียณเร็วอีกปี ยิ่งวางแผนเร็วยิ่งดี

นานมากแล้วทุกครั้งที่ใกล้ปลายปี แทนที่จะมีความสุขได้หยุดยาวพักผ่อนปลายปี กลับเป็นช่วงเวลาที่ไม่มีความสุขเอาเลย เพราะรู้สึกว่าเวลาผ่านไปเร็วมาก ภารกิจที่ทำงาน ยังขาดอีกเยอะที่ต้องทำให้สำเร็จ ภารกิจชีวิตยิ่งแล้วใหญ่ เวลาทำงานยิ่งเหลือน้อยลงทุกปี แปลว่าเวลาหาเงินยิ่งน้อยตามไปด้วย แต่ช่วงเวลาเกษียณอายุกลับยาวมากขึ้น (ถ้าแก่ตาย) ทั้งเตรียมออมเงิน ลงทุน เงินก็ไม่งอกอย่างที่หวังเลย แต่ผลตอบแทนการลงทุนที่ผ่านมากลับติดลบลงซะอีก กำไรที่เคยได้กลับลดน้อยลง แต่เงินเฟ้อที่อยากให้ลด ก็กลับไม่ลด ผีซ้ำด้ามพลอยตามกฎ Murphy จริงๆ

สำหรับคนที่ต้องการวางแผนการเงินเพื่อวัยเกษียณจะได้มีเงินใช้ เราควรจะวางแผนอย่างไรดี วิธีการก็เหมือนกับการวางแผนงานทั่วไป คือตามหลัก Grow

เป้าหมายคืออะไร ต้องมีเงินเท่าไหร่ถึงจะพอใช้ ณ อายุเกษียณเท่าไร

ปัจจุบันเราอยู่ที่จุดไหน มีเงินหน้าตักสำหรับเกษียณเท่าไหร่ อายุเท่าไหร่ ฯลฯ

• “จะทำ” มองได้ 2 อย่าง คือ สิ่งที่เราจะทำต่อไปคือ “อะไร” และ

• “ความตั้งใจ” คือ แรงผลักดันที่จะทำให้เราบรรลุเป้าหมาย เพราะการออมเงินเพื่อเกษียณเป็นการออมที่เป้าหมายทางการเงินใหญ่มาก เอาง่ายๆ 40 ปีในวัยทำงาน เราเหนื่อยหาเงิน เงินยังไม่ค่อยพอใช้ ตอนวัยเกษียณอาจจะกินเวลา 20-30 ปี ใกล้เคียงกับวัยทำงานเลย รายได้ไม่ค่อยมี แต่ยังต้องใช้เงินอยู่ แถมอาจต้องใช้เงินมากขึ้น เพราะของแพงขึ้น โดยเฉพาะค่ารักษาพยาบาล ถ้าเราไม่มีความตั้งใจที่มากพอ โอกาสสำเร็จมีน้อยมากๆ

เมื่อรู้หลักคิดแล้ว ทำไงต่อ เราก็มาเริ่มกันที่เป้าหมายของเงินที่ควรมีสำหรับวัยเกษียณนะ เมื่อหลายปีก่อน ธนาคารแห่งประเทศไทยเคยทำวิจัยการใช้เงินของคนไทยก่อนและหลังเกษียณ พบว่า หลังเกษียณเราจะใช้เงินประมาณ 70% ของค่าใช้จ่ายก่อนเกษียณ (ตามตาราง) ดังนั้น หากเราเป็นคนที่มีรายได้พอดีๆ กับรายจ่าย หลังเกษียณเราก็ควรมีรายได้อย่างน้อยเท่ากับ 70% ของรายได้ก่อนเกษียณ (อัตราทดแทนรายได้) ซึ่งอัตราทดแทนรายได้ที่เหมาะสมสำหรับคุณภาพชีวิตหลังเกษียณเหมือนกับคุณภาพชีวิตก่อนเกษียณ ก็คือ 70% ของรายได้ก่อนเกษียณ

แต่เป้าหมาย 70% อาจจะยากเกินไปสำหรับคนที่ไม่เคยมีการวางแผนเพื่อวัยเกษียณมาก่อน ฝ่ายวิจัยและยุทธศาสตร์ สำนักงาน ก.ล.ต. จึงได้ทำวิจัยหัวข้อ “เงินได้เลี้ยงชีพหลังเกษียณจากการออมผ่านแหล่งเงินออมระยะยาว” โดยใช้อัตราทดแทนรายได้ร้อยละ  50*  เป็นดัชนีชี้วัดความเพียงพอ และประมาณอัตราทดแทนรายได้ที่ผู้ออมจะได้รับภายหลังเกษียณอายุภายใต้กรณีการออมต่าง ๆ  เพื่อเป็นแนวทางการวางแผนการออม โดยกำหนดผลตอบแทนต่อปีของหลักทรัพย์ประเภทต่างๆ ตามข้อมูลจริง ณ ขณะนั้น คือ

ตลาดเงินและตราสารหนี้ใช้อัตราผลตอบแทนเฉลี่ยของกองทุนรวมในสามไตรมาสแรกของปี   2545  ซึ่งเท่ากับร้อยละ  2.06 และร้อยละ  3.85  ตามลำดับ

ส่วนตราสารทุนใช้ค่าเฉลี่ยของอัตราผลตอบแทนต่อปีสำหรับการลงทุนทุกช่วง  20   ปี  มีค่าร้อยละ  11.32  สำหรับการลงทุนระยะยาวตั้งแต่ปีที่เปิดตลาดจนถึงปี 2545 ซึ่งเท่ากับ 27 ปี โดยศึกษาปัจจัยที่มีผลกระทบต่ออัตราทดแทน ดังนี้

1. อัตราการออม
2. ประเภทตราสารการลงทุน
3. ระยะเวลาการออม

โดยกำหนดอัตราออมในช่วงร้อยละ 3 - 51 จำนวนปีของการออมแบ่งเป็น  3 กรณี  คือ  ออม 10 ปี 20 ปี และ 30 ปี   ในขณะที่นโยบายลงทุนแบ่งเป็น 3 กรณี  คือ  นโยบายลงทุนตราสารทุน  ตราสารหนี้  และตลาดเงิน  ภายใต้ข้อสมมติฐานว่า  จำนวนปีที่ผู้ออมจะใช้เงินออมหลังเกษียณอายุเท่ากับ 25  ปี  และการบริหารเงินออมในส่วนที่ยังไม่ใช้หลังเกษียณอายุเป็นแบบลงทุนที่มีความเสี่ยงต่ำผลการศึกษาปรากฏตามตาราง (ช่องสีเหลือง คือ บรรลุเป้าหมาย มีอัตราทดแทนรายได้ตั้งแต่ร้อยละ 50 ของรายได้ก่อนเกษียณ